Maden işletmelerinin çalışanlarını sigortalayabilmesi için ‘risk analizi sınavı’ndan tam not alması gerekiyor.

Seval Özkap / Hayatımız Sigortalı

Soma ve Ermenek’te yaşanan kazaların ardından yürürlüğe giren "Maden Çalışanları Zorunlu Ferdi Kaza Sigortası”, bin 767 adet maden işletmesindeki 200 bine yakın çalışanın can simidi oldu. Madenlerde çalışan personel için işveren tarafından yaptırılması zorunlu olan bu sigorta ile kaza sonucu sakat kalınması ve ölüm halinde kişi başına 150 bin TL ödenecek. Her işçi için net prim ise 700 TL olacak.

Bu arada işletmelerin sigortayı yaptırabilmesi için de öncelikle risk analizinden başarılı bir şekilde geçmesi gerekiyor. Risk analizleri ise Maden Çalışanları Zorunlu Ferdi Kaza Sigortası genel şartlarına göre risk inceleme heyeti tarafından gerçekleştirilecek. Dört kişilik risk inceleme heyetlerinde ise sigorta eksperlerinin yanı sıra maden mühendisi ve iş güvenliği uzmanı da bulunacak. Yapılacak risk incelemeleriyle işletmelerin asgari sigortalanma şartlarını taşıyıp taşımadığı kontrol edilecek. Böylelikle madenlerin iş güvenliği artırılırken çalışma şartları da iyileştirilmiş olacak.

45 günlük ek süre veriliyor

Yapılan incelemelerde işletmenin genel durumu, organizasyonu, eğitim tecrübesi, bina ve fiziki yapıları, ocak mimarisi ve planlaması, ocak havalandırması, yangın önlemleri, patlama ve tehlikeli gaz yayılmasına karşı önlemleri, ocak elektrifikasyon ve mekanizasyonu, su baskınlarına karşı alınacak önlemleri, göçüğe karşı alınacak önlemlerle acil durum planları gibi 90 madde risk analiz heyeti tarafından kontrol ediliyor.

Yapılan denetimler sonucunda işletme asgari şartları sağlamış olursa sigorta yaptırılabiliyor. Eğer gerekli şartları taşımıyorsa 45 günlük bir ek süre veriliyor ve bu sürede işletmelerin tüm gereklilikleri yerine getirilmesi isteniyor. Ek sürede tüm şartlar yerine getirilmişse poliçe düzenleniyor. Sigorta yaptırıldıktan sonra da denetim sürüyor. İşletmede poliçenin altıncı ayında yeniden risk incelemesi yapılarak şartların uygun olup olmadığı inceleniyor. Şartlar uygun değilse poliçe askıya alınıyor. Denetimlerin altı aylık periyotlarda tekrarlanması işletmelerin artık asgari zorunluluklardan kaçmamalarını ve gerekli olan tüm eksikleri gidermelerini sağlayacak. Sigorta yaptırılması için uygun şartları taşımayan işletmelerin ise üretim yapması ve işçi çalıştırması mümkün olmayacak.

50 milyon TL’lik prim hacmi yaratacak

Maden Çalışanları Zorunlu Ferdi Kaza Sigortası, sosyal bir misyonu olan bir ürün olarak da dikkat çekiyor. 1941’den bu yana Türkiye’nin çeşitli bölgelerindeki kömür ve diğer maden ocaklarında meydana gelen kazalar nedeniyle 3 binden fazla kişi hayatını kaybetti; 100 binden fazla kişi yaralandı. Çalışma ve güvenlik koşullarını iyileştirecek bu ürün ile madenciler ve aileleri güvenceye alınmış olacak. Ürünün, tüm madenlerde gerekli şartların yerine getirilmesiyle tüm madencilerin sigortalanması durumunda sektöre 50 milyon TL’lik bir prim artışı da sağlaması bekleniyor.

Risk analizleri nasıl yapılıyor?

• Hazine Müsteşarlığı ve Maden İşleri Genel Müdürlüğü (MİGEM) tarafından hazırlanan 90 maddelik asgari sigortalanma şartları üzerinden hareket ediliyor. 
• Öncelikle yeraltı üretim veya hazırlık işletmesi fiziki olarak asgari şartlar çerçevesinde madde madde kontrol ediliyor, varsa eksiklikler ve öneriler sorumlu yöneticiye bildiriliyor. 
• Ardından karo sahası olarak adlandırılan yüzeydeki atölye ve diğer alanlarla çalışanların sosyal tesisleri kontrol ediliyor. Zorunlu olan defter, plan ve raporlar incelenerek eksiklikler belirleniyor.  Riskin gerçekleşmesi öncesinde risk taşıyan unsurlar belirleniyor.
• Risklerin gerçekleşmesi durumunda ise can kaybı ve yaralanmayı en düşük düzeye getirecek kaçış ve kurtarma durumları birlikte değerlendiriliyor.
• Tüm çalışmaların ardından risk analiz komite üyeleri asgari sigortalanma şartları çerçevesinde denetim raporu düzenleniyor. 
• İnceleme sonunda şartlar uygun bulunup onay verilirse poliçe düzenleniyor. Onay verilmezse işletmede tespit edilen eksiklikler ve yapılması istenilenler, komite görüşü ile birlikte, bir tutanak haline getirilerek işletme yöneticisine sunuluyor ve gerekli şartların hazırlanması için 45 günlük bir süre veriliyor. 
• Ek sürede tüm şartlar yerine getirilmişse poliçe düzenleniyor. Poliçe düzenlenen maden, altıncı ayda yeniden risk incelemesine tabi tutuluyor. Uygun şartlar devam ediyorsa poliçenin devamına, aksi durumda poliçenin askıya alınmasına karar veriliyor.

Ek düzenlemelerle itici bir güç oluşturmak lazım

Aksigorta Genel Müdürü Uğur Gülen:Maden Çalışanları Zorunlu Ferdi Kaza Sigortası’nın zorunlu hale getirilmesindeki temel sebep, devletin maden ocaklarını kontrol altına almak istemesidir. Yaşanan Soma faciasından sonra pek çok ocak kontrol edildi. Bu poliçeyi sigorta şirketlerinin düzenlemesiyle devletin maden işletmelerini denetleme görevini bir nevi sigorta şirketleriyle paylaşmış olacak ve maden ocaklarında otokontrol sağlanacak. Tam bir başarı sağlamak için ürünün zorunlu kılınmasının yanı sıra ek düzenlemelerle itici bir güç de oluşturmak faydalı olacaktır. Bunun en yakın örneğini DASK’ta yaşadık. Ürün elektrik-su abonelik sözleşmelerinde, tapu işlemlerinde aranan bir poliçe haline getirildi. Bu nedenle madenlerin herhangi bir kamu kurumu ile işlem yapacak ise bu poliçeyi ibraz etme zorunluluğu getirilmesini son derece olumlu buluyoruz ve bu tip uygulamaların artırılmasının doğru olduğunu düşünüyoruz. Prim hacmi olarak tüm maden işletmelerinin asgari sigortalama koşullarını sağladığını varsayarak tüm işçilerin sigortalanması durumunda beklenti prim hacmi oldukça yüksek, 50 milyon TL bandının bile üzerinde… Ürünün en önemli etkisi sosyal anlamda olacaktır. Şu an sonuçlanan raporların bir kısmında olumsuz rapor çıkıyor ve işletmenin asgari sigortalama koşullarını sağlamaması sebebiyle poliçe düzenlenemiyor. İşletmeye verilen 45 günlük sürede eksperin önerileri yerine getirilirse poliçenin düzenlenmesi ve işletmenin çalışmaya devam etmesi mümkün oluyor.

İşletmelerin yarıya yakını uygun değil

Neova Sigorta Genel Müdürü Özgür Koç:Maden Çalışanları Zorunlu Ferdi Kaza Sigortası kişi başına 150 bin TL teminat veriyor. Ancak poliçe öncesinde yapılan risk analizi oldukça detaylı. Şu ana kadar yapılan analizlere baktığımızda yaklaşık yarıya yakın işletmenin sigortalanmaya uygun olmadığını ve belli önlemleri alması gerektiği anlaşılıyor. Risk analizini ciddiyetle yaparsak ve ilgili kamu kurumu risk analizi sonuçlarını ciddiyetle değerlendirmeye alırsa kaza sayısını düşürmesini bekleyebiliriz. Madenlerde risk analizleri için yedi sayfa ve onlarca sorudan oluşan bir kontrol listesi var. Yapılan analizde bu formlarla birlikte işletmenin genel durumu, organizasyonu, eğitim-tecrübesi, bina ve fiziki yapıları, ocak mimarisi ve planlaması, ocak havalandırması, yangın önlemleri, patlama ve tehlikeli gaz yayılmasına karşı önlemleri, ocak elektrifikasyon ve mekanizasyonu, su baskınlarına karşı alınacak önlemleri, göçüğe karşı alınacak önlemlerle acil durum planları risk analiz heyeti tarafından kontrol ediliyor. Şu ana kadar şirketimize 100’ün üzerinde işletme, sigorta talebinde bulundu ve sayı hızla artıyor. Sadece bu ürünün sektöre ek 30- 40 milyon TL civarında bir prim üretimi getireceğini öngörebiliriz. Ancak daha önemlisi, bu sistemin iyi işlediğinin ve tüm taraflara faydalı olduğunun anlaşılmasından sonra bunun diğer madenlere ve diğer işletmelere yayılması sektöre ileride ciddi katkı sağlayacak.